OSNIVANJE I NAMENA

Istorija srpskog naroda ispunjena je brojnim ratovima i stradanjima. Srpski vojnici su polagali živote u odbrani i oslobođenju svoje zemlje i svog naroda u oslobodilačkim ratovima protiv turske države^[1] i oba svetska rata^[2]. Početkom devedesetih godina izbili su i oružani sukobi na prostoru bivše Jugoslavije, da bi već krajem devedesetih i početkom novog milenijuma tadašnja Vojska Savezne Republike Jugoslavije^[3] branila južnu autonomnu pokrajinu — Kosovo i Metohiju. Ipak, teška vremena iznedrila su i herojska imena i podvige, koji su ugrađeni u srpsko usmeno predanje, pisanu istoriju, te danas predstavljaju nadahnuće za mlade generacije srpskih vojnika i građana.

Intenziviranjem oružanih sukoba na teritoriji bivše Jugoslavije, državni vrh Republike Srbije je doneo odluku o ustrojavanju jedinica za specijalne namene u okviru oružanih snaga, čija bi posebna obučenost i opremljenost mogla biti upotrebljena za izvršavanje najsloženijih borbenih operacija i zadataka. Tokom 1992. godine ustrojena je 72. desantno-jurišna brigada, a njeni pripadnici su bili prepoznatljivi po beretkama bordo boje koje i danas predstavljaju simbol prestiža među srpskim vojnicima. Ubrzo po osnivanju, brigada je promenila naziv i nastavila sa izvršavanjem namenskih aktivnosti kao 72. specijalna brigada, a operativne organizacione celine činili su tadašnji Bataljon vojne policije za protivteroristička dejstva, Prvi izviđačko-diverzantski bataljon (nastao od ranijih diverzantskih odreda JNA^[4], isprva nazivani „Lavovi”, a kasnije se kao prepoznatljivo obeležje usvojio motiv lobanje sa bordo beretkom i kompasom), Bataljon za prepadna dejstva, Bataljon za podršku, kao i prateće jedinice, poput grupe za logistiku, grupe za vezu i tome slično.

Kada drugi ne mogu i ne smeju, samo je jedna... 72. koja uvek može i sme!

U narednom periodu organizacija brigade se prilagođavala aktuelnim potrebama, pa se Bataljon za podršku smanjio na rang čete, dok je Bataljon za prepadna dejstva promenio naziv u Drugi izviđačko-diverzantski bataljon, koji će zajedno sa 1. izviđačko-diverzantskim bataljonom kasnije činiti 72. izviđačko-diverzantski bataljon Specijalne brigade. Organizacionim promenama tokom 2006. ustrojena je tadašnja Specijalna brigada Vojske Srbije 29. septembra, koja je objedinila kadrove 72. specijalne brigade, 63. padobranke brigade, deo kadra tadašnjeg PTOd „Kobri”, odnosno vrhunske specijaliste 82. pomorsko-diverzantskog centra, koji su nakon prestanka postojanja Državne zajednice Srbije i Crne Gore prešli u Srbiju. Nova jedinica je tako pod istom brigadnom zastavom okupila većinu najobučenijih vojnih specijalaca u državi, a veoma je značajno istaći i da su prethodne 72. specijalna i 63. padobranska brigada odlikovane, prva Ordenom ratne zastave juna 2000. godine, a druga Ordenom narodnog heroja oktobra 1999. godine, priznanjima za izuzetne zasluge tokom oružanih sukoba na Kosmetu, krajem devedesetih godina. Odlikovanja, izuzetno borbeno iskustvo i podvizi izgradili su izuzetnu tradiciju i reputaciju elitne jedinice, te su danas od izuzetnog značaja za moral i osećaj elitizma pripadnika, odnosno poverenja državnih rukovodilaca i građana Republike Srbije. Specijalna brigada Vojske Srbije je bila formacijski organizovana po bataljonima i četama, a smeštena u kasarnama „Rastko Nemanjić” u Pančevu, kao i na aerodromu u Nišu, a dužnosti komandanta prvi je dobio iskusni brigadni general Ilija Todorov. Tokom 2013. godine komandne dužnosti je preuzeo brigadni general Jelesije Radivojević, a početkom 2015. godine za komandanta jedinice je postavljen pukovnik Zoran Veličković, koji je 23. aprila iste godine ukazom predsednika republike unapređen u čin brigadnog generala. Oktobra 2018, komandanta Veličkovića je nasledio brigadni general Miroslav Talijan, koji je prvi i aktuelni komandant današnje 72. brigade za specijalne operacije.

Elitna brigada je isprva bila organizovana u okviru Kopnene vojske i bila je osposobljena za izviđačke, izviđačko-diverzantske, prepadne protivterorističke i diverzantske zadatke, obaveštajne i kontraobaveštajne akcije, oslobađanje talaca, razoružavanje kriminalnih grupa i terorista, u svim uslovima u operacijama Kopnene vojske i Vojske Srbije. Specijalna brigada Vojske Srbije se mogla angažovati i za blokiranje rejona i objekata, desantiranje i snabdevanje iz vazduha, odnosno pružanje pomoći u ljudstvu i tehnici civilnom stanovništvu u slučaju elementarnih nepogoda, a u sadejstvu sa drugim jedinicama Vojske Srbije, kao i Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije, mogla je izvršavati i ostale borbene i/ili bezbednosno-obaveštajne zadatke, što je precizno uređeno Strategijom odbrane i Doktrinom Vojske Srbije.

Odlukom predsednika republike (koji prema članu 112. stav 2. Ustava iz 2006. godine „[...] komanduje Vojskom”) od 21. decembra 2019. godine, izvršene su promene u organizaciji tadašnje Specijalne brigade, te su oformljene 72. brigada za specijalne operacije i 63. padobranska brigada, potčinjene neposredno načelniku Generalštaba Vojske Srbije. Ovom odlukom su vraćeni raniji statusi elitnim brigadama — u skladu sa tradicijama — a istovremeno su optimizovani mehanizmi aktivacije obe jedinice i lanac komandovanja.

Danas je elitna 72. brigada za specijalne operacije taktička jedinica, modularnog tipa, posebno obučena i opremljena za:

-izvođenje specijalnih operacija
-izvođenje diverzantskih (protiv neprijateljeve žive sile i objekata od posebnog značaja), protivdiverzantskih, protivterorističkih, protivpobunjeničkih dejstava u svim uslovima
-izviđanje i prikupljanje obaveštajnih podataka, prvenstveno u neprijateljevom rasporedu na taktičkoj i operativnoj dubini, u svim uslovima
-spasavanje važnih resursa koji se nalaze u neprijateljevoj pozadini

U skladu sa definisanim misijama i zadacima Vojske Srbije, 72. brigada za specijalne operacije razvija kapacitete za učestvovanje i učestvuje u multinacionalnim operacijama, jačajući tako i međunarodni ugled Vojske Srbije i Republike Srbije.

ORGANIZACIJA

Organizacija 72. brigade za specijalne operacije izvedena je na osnovu organizacije ranije Specijalne brigade, te modifikovana u skladu sa aktuelnim namenskim zadacima, poslovima, specijalnostima operativnog kadra, odnosno potrebama sistema bezbednosti Republike Srbije. Sledstveno, komandni element nove jedinice čine Komanda, odnosno Komandni bataljon. O bezbednosti resursa u bazi jedinice brine Četa za obezbeđenje. Četa za vezu se stara o operativno-taktičkoj komunikaciji. Četu za obuku čine, po pravilu, specijalisti koji su realizovali specijalističke kurseve iz različitih oblasti i planiraju i izvode selekciju kandidata, odnosno obuku pripadnika jedinice.

Operativni kadar je i u novoj jedinici formacijski organizovan po bataljonima, odnosno četama i timovima. U skladu sa tim, raniji 72. izviđačko-diverzantski bataljon je danas operativan kao Bataljon za specijalne operacije „Grifoni” i u svom sastavu ima nekoliko četa za specijalne operacije, koje su organizovane prema vrsti namenskih zadataka i poslova (npr. četa namenjena za podršku), odnosno specijalnostima (npr. padobranska četa). Pored pomenutih, u sastav ovog bataljona ulazi i čuvena 82. četa rečnih diverzanata, u okviru koje su iskusni specijalisti organizovani u više timova rečnih diverzanata, uključujući i tim za održavanje ronilačke opreme. Raniji Bataljon za protivteroristička dejstva „Sokolovi” danas radi kao Bataljon za specijalne operacije „Sokolovi”, takođe sastavljen iz više četa za specijalne operacije.

TRADICIJA

Raniji amblem Specijalne brigade je modifikovan, u skladu sa organizacionim reformama i osamostaljivanjem 63. padobranske brigade. Amblem 72. brigade za specijalne operacije je predstavljen u obliku štita u kojem se nalazi soko raširenih krila i tradicionalni broj 72. Radi poštovanja tradicije elitnih jedinica, „Sokolovi” su zadržali raniji amblem — sa sokolom i tri munje — uz broj 72, a „Grifoni” su zadržali ilustraciju grifona sa brojem 72.

Slava 72. brigade za specijalne operacije je Sveti Sava i obeležava se 27. januara svake godine, kada je ujedno i Dan jedinice. Rastko Nemanjić je bio najmlađi sin Stefana Nemanje — srpskog velmože iz 12. veka i rodonačelnika srpske dinastije Nemanjića — i jedna je od najvažnijih ličnosti srpske istorije i tradicije.

OBUKA

Sistem obuke u elitnoj brigadi sastoji se od selektivne obuke, osnovne i napredne obuke specijalnih jedinica. Odluku o konkursu za radno mesto u 72. brigadi za specijalne operacije Vojske Srbije raspisuje Generalštab Vojske Srbije, a ista odluka, po pravilu, sadrži i informacije o broju i vrsti raspoloživih mesta u jedinici, uslovima konkurisanja i načinu prijavljivanja.

Na konkurs se mogu prijaviti oficiri, podoficiri i profesionalni vojnici svih rodova i službi Ministarstva odbrane i Vojske Srbije, starosti do 30 godina života sa prethodnim radnim stažom od minimum dve godine u okviru Vojske Srbije i najmanje vrlo dobrom godišnjom službenom ocenom (uslov za oficire i podoficire), dok se na dužnosti profesionalnog vojnika mogu prijaviti i civilna lica koja su dobrovoljno služila vojni rok sa oružjem.

Po isteku roka za podnošenje prijava, a pre pozivanja kandidata na testiranja, vrše se temeljne bezbednosne provere svakog prijavljenog kandidata. Neće se pozivati oni kandidati koji su u prošlosti bili osuđivani u krivičnom postupku, niti oni koji imaju status optuženog u krivičnom postupku u momentu vršenja bezbednosnih provera. Kandidati kod kojih ne postoje bezbednosne smetnje se pozivaju na testiranja psiho-fizičke spremnosti koja se izvode u okviru kasarne u Pančevu. Testovi fizičke snage i kondicije obuhvataju nekoliko disciplina u kojima kandidati moraju zadovoljiti određene norme. Dodatno, od kandidata se očekuje i da budu plivači. Shodno ostvarenim rezultatima vrši se i rangiranje kandidata. U okviru ovih provera kandidati obavljaju i razgovor sa starešinama iz jedinice, kako bi se stekao bolji utisak o psihološkom profilu svakog od njih, a posebno o njihovim motivima da postanu deo elitne jedinice.

Minimalne norme iz pojedinih disciplina se moraju ostvariti za određeno vreme, dok se u drugim pažnja obraća na ponašanje kandidata prilikom izvođenja discipline. Kandidati koji zadovolje kriterijume na ovim testiranjima, upućuju se na specijalistički lekarski pregled koji se izvodi na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, a pozitivno mišljenje lekara je neophodan uslov za pozivanje kandidata na napornu selektivnu obuku koja traje 10 nedelja i sastoji se iz dve faze — faze eliminacije i faze kvalifikacije.

NASLOVI:

• Dan sa elitom iz Pančeva
• Taktičko-pokazna vežba „Zajednički odgovor 2021“
• Taktičko-pokazna vežba „Odgovor 2021“

Tokom klasičnog drila u proseku odustane najveći broj kandidata, a svrha intenzivnih psiho-fizičkih provera i zadataka jeste da izdvoji najspremnije pojedince koji bi u narednim godinama obuke mogli, uz intenzivnu obuku, da postanu najelitniji pripadnici srpske vojske. Tokom ove faze sve vreme su prisutni i lekari koji vode računa o zdravlju svakog kandidata i koji, shodno stručnoj proceni, mogu udaljiti kandidata sa selekcije i protivno njegovoj volji, ukoliko postoji konkretna opasnost od ugrožavanja zdravlja kandidata.

Selektivna obuka kandidata sadrži i elemente taktičke obuke, a posebno osnove taktike specijalnih dejstava (izviđačka, diverzantska, prepadna, protivpobunjenička i protivteroristička dejstva), obuku naoružanja i vatrenu obuku po standardima brigade, topografije, strojeve obuke i tome slično. Fizička sprema kandidata diže se i izvođenjem marševa po nepristupačnom terenu u punoj ratnoj opremi, dužine 20-40 km. Po završetku drila, instruktorski tim donosi konačnu odluku o statusu preostalih kandidata, shodno njihovim ostvarenim rezultatima.

Oni koji zadovolje standarde se raspoređuju u jedinice brigade, prema planiranim radnim mestima, te se upućuju na osnovnu obuku koja po pravilu traje šest meseci i izvodi se, kako u okviru kasarne 72. brigade za specijalne operacije, tako i na vojnim poligonima i drugim lokacijama u Srbiji. Napredna obuka specijalnih jedinica (specijalistička obuka), po pravilu, traje šest meseci i realizuje se kroz specijalističke kurseve u zemlji i inostranstvu. Specijalistički kursevi su usklađeni sa namenama jedinica brigade, pa se tako pripadnici mogu uputiti na izviđački kurs, kurs za rad u jedinicama vojne policije, kurs za rečne diverzante i lake ronioce, osnovni i viši kurs iz oblasti preciznog gađanja, sanitetski kurs, kurs upotrebe sredstava veze, kurs vožnje borbenih i oklopnih vozila, kurseve stranih jezika i druge. Kompletiranjem kurseva stiču se sertifikati, a zavisno od vrste kursa i zvanja instruktora, npr. kompletiranjem kurseva za osposobljavanje instruktora obuke u preživljavanju, ili instruktora obuke snajperista i dr.

Deo pripadnika brigade realizovao je kurseve „US Ranger Course” i „Special Forces Qualification Course” u centrima za obuku „Fort Benning” i „Fort Bragg” u SAD. Kursevi ratovanja u zimskim i planinskim uslovima realizovani su u Norveškoj, Austriji, Italiji i Švajcarskoj.

Značajan deo osnovne obuke izvodi se u okviru kasarne „Rastko Nemanjić” u Pančevu koja raspolaže i situacionom streljanom zatvorenog tipa i otvorenim strelištem za gađanja do 300 metara, zatim poligonom za MES (minsko-eksplozivna sredstva), poligonom „Gradski ambijent”, namenjenim za uvežbavanje dejstava u urbanoj sredini, poligonom „Seoski ambijent”, namenjenim za uvežbavanje dejstava u ruralnoj sredini.

Kasarna raspolaže i odličnim taktičkim poligonom u okviru kojeg se nalaze rovovi, zakloni raznih vrsta i skloništa, a shodno potrebama obuke, mogu se postaviti i simulacije saobraćajnica. Poligoni ove vrste su od velikog značaja za uvežbavanje napadnih i odbrambenih dejstava. Pripadnici bSO „Grifoni” uvežbavaju postavljanje eksploziva za rušenje materijala i elemenata od betona, drveta, čelika i sl, na poligonu za rušenje materijala i elemenata. Na poligonu za veranje se uvežbavaju elementi urbane alpinistike, kao i specijalne radnje veranja, a tu je i poligon sa pešadijskim preprekama, kao i poligon sa tzv. diverzantskim preprekama, sportski tereni i sportski centar.

Elemente letnje alpinističke obuke pripadnici izučavaju i na stenama u Košutnjaku u Beogradu, na planini Stolovi kod Bora, u Ovčarsko-kablarskoj klisuri, a zimska alpinistika se izučava i uvežbava na Kopaoniku. Padobranci iz sastava „Grifona” i „Sokolova” padobransku obuku realiziju na aerodromu u Nišu. Obuka u zimskim uslovima izvodi se na planinama Kopaonik, Jastrebac i drugim, a podrazumeva obuku ili trenaž u skijanju (alpsko i nordijsko skijanje), obuku preživljavanja, zimsku alpinistiku, obuku traganja i spasavanja u zimskim uslovima, kao i obuku borbenih dejstava sa elementima napada, odbrane, zasede, prepada, diverzije, izviđanja i tome slično. Topografija se izučava u rejonu Fruške gore, odnosno Deliblatske peščare, gde se izvodi i deo obuke specijalnih dejstava. Specijalna dejstva se izučavaju i na poligonu „Peskovi”, kao i u bazi Specijalne antiterorističke jedinice u Batajnici. Osnovni kurs iz oblasti preciznog gađanja se prema planu i programu obuke pripadnika 72. brigade za specijalne operacije izvodi na strelištu Orešac, na strelištu u Desiću, poligonima „Peskovi” i Pasuljanskim livadama.

Obuka specijalista 82. čete rečnih diverzanata izvodi se u bazenu u kasarni „General Jovan Mišković” u Beogradu, zatim na Adi Ciganliji, rekama Dunavu i Savi, odnosno na Zaovinskom jezeru na planini Tara. Takođe, deo ronilačke obuke izvodi se i na crnogorskom primorju, ali i u inostranstvu kroz združene vežbe sa različitim temama.

OPREMA

Status i nivo obučenosti specijalaca srpske vojske podrazumeva odlično poznavanje karakteristika i efikasnu taktičko-borbenu upotrebu pešadijskog naoružanja i opreme nacionalnih proizvođača i najpoznatijih proizvođača iz inostranstva. Takođe, velika pažnja se posvećuje izučavanju opreme i naoružanja koje je u upotrebi u oružanim snagama susednih zemalja, što se vidi i u prisutnosti određenih modela u naoružanju elitne jedinice Vojske Srbije. Nabavke od stranih proizvođača realizuju se shodno potrebama jedinice, u zavisnosti od raspoloživih namenskih sredstava, jer se, imajući u vidu ekonomsku situaciju u Republici Srbiji, u namenska sredstva veoma pažljivo ulaže. Očigledna je i tendencija rukovodstva Ministarstva odbrane, odnosno 72. brigade za specijalne operacije, da u svakoj kategoriji opreme budu zastupljeni i proizvodi nacionalne namenske industrije i modeli iz inostranstva. Ulaganja u projekte nacionalne namenske industrije poslednjih godina su omogućila uvođenje u upotrebu opreme i sistema različitih namena, te su operativni kapaciteti elitne brigade dodatno uvećani, a zahvaljujući nabavkama kvalitetne opreme iz inostranstva, najčešće u okviru projekta „1500”, pripadnici na raspolaganju imaju neke od sistema koji se upotrebljavaju i u najuglednijim jedinicama slične namene u svetu.

U kategoriji pištolja, brigada raspolaže poluautomatskim pištoljima „CZ 99“ u kalibru 9×19 mm Parabellum proizvođača „Zastava oružje“ iz Kragujevca, kao i modelima „CZ-999“ u istom kalibru i od istog proizvođača, koje je pomenuti proizvođač razvio za potrebe jedinica za specijalne namene. Pištolji nacionalnog proizvođača u velikoj meri se koriste za potrebe selekcije kandidata za radno mesto u brigadi, ali im poverenje često ukazuju i iskusni pripadnici, te se mogu primetiti u borbenim kompletima. Od sistema koji su nabavljeni od proizvođača iz inostranstva, brigada raspolaže značajnim kontingentom odličnih austrijskih poluautomatskih „Glock 17 Gen 4“ u 9×19 mm Parabellum sa navojima za montiranje prigušivača pucnja. Glokovi su vrlo čest izbor i „Grifona” i „Sokolova”, a uz nemačke „HK USP SD” ujedno čine osnovne pištoljske modele u upotrebi u brigadi. Na zaduženju je i manji kontingent izraelskih „Jericho 941F“, u 9 mm. Sigurno nošenje pištolja ostvaruje se različitim futrolama. U poslednje vreme, specijalci se često odlučuju za kydex modele različitih proizvođača, među kojima se mogu primetiti i modeli srpskog proizvođača „Horned Viper”. U upotrebi su i futrole koje je, u okviru kompleta zaštitne balističke opreme „T-18”, isporučio proizvođač „Jumko ad”. Sokolovi raspolažu i kontingentom „BLACKHAWK! SERPA Tactical Level 2” futrola u crnoj boji. Na raspolaganju su i nemačke futrole proizvođača „Vega Holster”, u crnoj boji‚ odnosno kvalitetne „G-Code XST RTI”, američke proizvodnje, u crnoj i „OD Green” boji.

Za potrebe bliske borbe (eng. close quarters battle — CQB) pripadnici često biraju kompaktne automate (eng. submachine gun) u pištoljskim kalibrima. Osnovni u upotrebi su nemački modeli „HK MP5“ u 9 mm. Zastupljeni su u više modela, poput „HK MP5 A2“ sa fiksnim kundakom izrađenim od polimera, zatim „HK MP5 A3“ sa teleskopskim, koji se češće upotrebljavaju, kao i prigušene verzije „HK MP5 SD3“, odnosno skraćene „HK MP5 K“. Uz legendarnu seriju „MP5” upotrebljavaju se i noviji „HK UMP“, takođe u 9×19 mm Parabellum. Na šine ovih modela se, po pravilu, montiraju taktički dodaci kojima se uvećava efikasnost pri upotrebi. Tako, praksa skoro bez izuzetka je da se na automat montira pouzdani red dot nišan „Aimpoint CompM4“, ili holografski „EOTech XPS3“, taktička lampa — često od proizvođača „UTG” — zajedno sa nekim od dodataka za pothvat (npr. trouglasti pothvat), ili hvat (npr. jurišni rukohvat), odnosno laserskim obeleživačem cilja, po potrebi.

Neuveličavajući nišani se, po potrebi, mogu kombinovati sa uveličavačima „Aimpoint 3×MAG”, a odsjaj prednjeg sočiva na nišanima „CompM4” može se sprečiti mrežastim poklopcima „Aimpoint KillFlash ARD”.

Pomenunti modeli automata se često mogu videti kao primarno naoružanje „Sokolova“. Brigada raspolaže i modelima „Zastava M-85“ u 5,56×45 mm NATO i „Zastava M-92“ u 7,62×39 mm, oba od nacionalnog proizvođača „Zastava oružje“, s tim što bi se drugi model po više kriterijuma mogao označiti i kao karabin.

U kategoriji automatskih pušaka primećuje se više sistema u kalibrima 7,62 mm i 5,56 mm. Značajan deo obuke izvodi se upotrebom pušaka nacionalnog proizvođača, konstruisanih po sistemu kalašnjikova u istočnom kalibru 7,62×39 mm, pa tako pripadnici na raspolaganju imaju modele „Zastava M-70 AB2“ sa preklapajućim kundakom, odnosno "M-70 AB1" sa fiksnim, koje pripadnici dodatno modifikuju prema ličnim afinitetima i potrebama na terenu. Sistem „Zastava M-21“ je prisutan u nekoliko modela u kalibru 5,56×45 mm NATO, a razvijen je u okviru nacionalnog vojnog projekta „Vojnik 21“. U kategoriju pušaka rađenih na osnovu sistema kalašnjikova može se uvrstiti i bugarska „Arsenal AR M-1“ u 7,62×39 mm, koja je, zbog pouzdanog rada, čest izbor ronilaca jedinice. Pomenuti modeli mogu se, po potrebi, opremiti i potcevnim bacačima granata 40 mm, koji su rađeni po uzoru na modele ruskih konstruktora. Na zaduženju su i specifične ruske „APS“ (Rus. автомат подводный специальный) namenjene za dejstva pod vodom. Ruska puška specifična je po tome što može ispaljivati posebno izrađene čelične strelice koje su pod vodom znatno efektivnije nego standardni puščani metak, a u brigadi ovaj sistem upotrebljavaju ronioci 82. čete rečnih diverzanata. Među sistemima nabavljenim od najpoznatijih proizvođača sa zapada, brigada raspolaže odličnim “HK 416” u modelu „D14. 5RS”, kalibra 5,56×45 mm NATO, koji su u upotrebi u Bataljonu za specijalne operacije „Grifoni”, a isporučeni su zajedno sa potcevnim bacačima granata 40 mm „HK AG”, koji se montiraju po potrebi. Isti proizvođač je isporučio i sisteme „HK G36” u modelu „Commando”, kalibru 5,56 mm i sa skraćenom cevi. Modeli „G36 C” su osnovno primarno naoružanje pripadnika Bataljona za specijalne operacije „Sokolovi”, prvenstveno usled izrazite kompaktnosti, dobre balansiranosti masa i odlično raspoređenih osnovnih komandi. Manji kontingent austrijskih „Steyr AUG A-1” u 5,56 mm, nabavljen je za potrebe ranijeg 72. izviđačko-diverzantskog bataljona Specijalne brigade, a danas je u arsenalu bSO „Grifoni” i upotrebljava se uglavnom za potrebe obuke. Pored izražene modularnosti, ovi puščani sistemi su poznati i po relativno maloj masi i dobroj preciznosti paljbe. U okviru projekta „1500” su isporučeni značajni kontingenti belgijskih sistema „SCAR L” u crnoj i „Flat Dark Earth” boji, nijansi oker boje, proizvođača „FN Herstal”. Serija „SCAR L” je isporučena u dve verzije — sa skraćenom cevi „SCAR L CQC” i sa standardnom dužinom cevi „SCAR L STD”, obe u kalibru 5,56 mm. Belgijski sistemi se mogu dodatno modifikovati prethodno pomenutim taktičkim dodacima, odnosno montiranjem sjajnih uređaja „Elcan Specter DR 1-4×”. Prigušivače pucnja na zaduženju potpisuje „Brügger & Thomet”, a modeli proizvođača „Heckler & Koch” su kompatibilni i sa serijama „G36” i sa serijama „416”.

Od borbenih sačmarica u upotrebi su modeli „Zastava LP-12 PA” nacionalnog proizvođača, a od inostranih modela u brigadi su zastupljene „Mossberg M-590”, kao i odlične „Benelli M-4”.

U kategoriju oružja i sistema za podršku svrstavaju se laki mitraljezi „FN Minimi” u modelu „Para” i „Mk3” sa teleskopskim kundakom i kalibru 5,56 mm, koje je isporučio „FN Herstal”. Pored prihvatljive mase, karakteriše ih i izuzetna preciznost paljbe. Neizostavno oružje u ovoj kategoriji je svakako sistem „Zastava M-84” proizvođača „Zastava oružje”, u kalibru 7,62×54 R. Automatski bacači granata „Zastava M-93” kalibra 30 mm pokazali su se kao odlično oružje, a brigada raspolaže i revolverskim bacačima granata „M11”, kalibra 40 mm, proizvođača „PPT-Namenska”. Isti proizvođač je isporučio i daljinski upravljane borbene besposadne zemaljske platforme „Miloš N”, poznatije kao „Mali Miloš”. Sistem je opremljen mitraljezom u kalibru 7,62×54 R, odnosno revolverskim bacačem granata 40 mm.

Za potrebe preciznog gađanja pripadnici 72. brigade za specijalne operacije Vojske Srbije upotrebljavaju poluautomatske puške „Zastava M-76” u 7,92×57 mm, kao i „Zastava M-91” u 7,62×54 R, koje je nacionalni proizvođač konstruisao po sistemu kalašnjikova. Na zaduženju je i određen kontingent nemačkih „Heckler & Koch G3” u poluautomatskim varijantama. Ponos elitne jedinice srpske vojske su finske puške „Sako TRG” u modelima „21”, „22” i „42”, u kalibrima .308 Winchester (modeli „21” i „22”), odnosno .338 Lapua Magnum (modeli „42”). Za potrebe gađanja ove puške sa sistemom manuelnog repetiranja (eng. bolt action) se opremaju odličnim optičkim nišanima „Schmidt & Bender Police Marksman II”. U kalibru .308 Winchester su i odlične puške „SIG SG 3000”. Za uništavanje ciljeva na većim distancama, ciljeva iza zaklona, ili lakooklopljenih ciljeva upotrebljavaju se antimaterijalne puške „Zastava M-93 Crna strela” sa sistemom manuelnog repetiranja u kalibru 12,7×108 mm, a jedinica raspolaže i poluautomatskim „Barrett M-82 A1” u 12,7×99 mm NATO (.50 BMG) sa optikom „Swarovski 10×42”, kao i „bullpup” modelima „Barrett M-95” u istom kalibru, sa sistemom manuelnog repetiranja.

Specijalistima ronjenja 82. čete rečnih diverzanata na raspolaganju je pouzdana oprema proizvođača „Mares”, od koga se nabavljaju neoprenska ronilačka odela, te ronilačke maske među kojima su zastupljeni modeli „X Vision” pomenutog proizvođača. Za potrebe specifičnih zadataka se mogu upotrebiti i autonomni ronilački aparati sa zatvorenim krugom disanja poznatog proizvođača „Dräger”.

Od uniformi, u upotrebi su standardne dvodelne taktičke uniforme i kombinezoni Vojske Srbije u digitalnoj ruralnoj šari „M-10”, nacionalnog proizvođača „Jumko ad” iz Vranja, ujedno i osnovne u upotrebi u jedinici, a pripadnici duže letnje i zimske komplete. Pripadnici bSO „Sokolovi” u poslednje vreme ređe upotrebljavaju crne taktičke dvodelne uniforme, nacionalnog proizvođača. Zaštitna i balistička oprema za pripadnike je najvećim delom obezbeđena kroz komplet „T-18”, koji je u pomenutoj maskirnoj šari „M-10” obezbedio proizvođač „Jumko ad”. Komplet se sastoji od nosača ploča (eng. plate carrier), zatim balističkog prsluka (eng. body armor), visokosečenog (eng. high cut) balističkog šlema FAST dizajna, koji se isporučuje i sa platnenim maskirnim navlakama, naočara „Revision Locust”, štitnika za kolena i laktove, „Pentagon Storm” taktičkih rukavica, taktičkog opasača, patrolnog ranca itd. Nosači ploča „Ciras Plate Carrier” u crnoj boji, kao i modeli „Tasmanian Tiger Chest Rig MKII”, takođe u crnoj, bili su nabavljeni za potrebe ranijeg bPT „Sokolovi”, a danas se ređe upotrebljavaju, po pravilu, kada pripadnici oblače crne taktičke uniforme. Zaštita očiju se ostvaruje taktičkim naočarima „Revision Sawfly”, a što se tiče taktičkih rukavica, pored modela iz kompleta „T-18”, mogu se u većem obimu primetiti i modeli „Mechanix”.

Prilikom izvođenja dejstava u noćnim uslovima upotrebljavaju se binokulari „Dedal DVS-8”, treće generacije. Dodatno, za specifične aktivnosti mogu se upotrebiti i višenamenski binokulari „JIM UC”, odnosno dnevno-noćni laserski daljinomeri „Moskito”, oba sistema nabavljena od francuskog proizvođača „Safran Electronix & Defense”. Taktička komunikacija se ostvaruje francuskim „Thales” uređajima u visokofrekventnom (VF) i vrlo visokofrekventnom (VVF) opsegu, kao i sa izraelskim „Tadiran”.

Oprema pripadnika se kompletira pouzdanom obućom, tipa „Lowa Task Force”, u modelima „Zephyr GTX MID”, odnosno „Zephyr GTX HI”, u crnoj i pustinskoj boji, koje je isporučio nacionalni proizvođač „Horus doo”.

Za prevoz ljudstva i opreme upotrebljavaju se terenska vozila „Land Rover Defender“, lakooklopljeni „hameri” (eng. high mobility multipurpose wheeled vehicle) i dr. Mobilnost i operativnost jedinice su dodatno uvećane isporukom kontingenta „M16 Miloš” 4×4 vozila nacionalnog proizvođača „Jugoimport SDPR”, početkom 2021. godine.

SARADNJA

Zalaganjem Komande i Ministarstva odbrane Republike Srbije, značajan deo obuke pripadnika jedinice izvodi se u saradnji sa jedinicama iz zemlje i inostranstva. Saradnja podrazumeva razmenu iskustava kroz bezbednosne seminare, specijalističke kurseve i združene vežbe. Odnosi profesionalne saradnje između ranije Specijalne brigade i elitnih jedinica iz inostranstva nastavljaju se i nakon formiranja 72. brSO.

U Republici Srbiji saradnja i prijateljski odnosi ostvaruju se sa elitnim policijskim jedinicama, a pored zajedničke obuke, saradnja se ogleda i u organizovanju i zajedničkom učestvovanju na sportskim takmičenjima raznih vrsta. Specijalci 72. brigade za specijalne operacije redovno učestvuju na združenim obukama koje se organizuju u bazi SAJ u Batajnici, poput kurseva koji se izvode sa pripadnicima SEAL timova. U regionu, 72. brigada za specijalne operacije ostvaruje odličnu saradnju sa grčkim jedinicama ETA i OYK sa kojima je u više navrata u Grčkoj i Srbiji organizovana ronilačka obuka, kao i razmena iskustava iz oblasti dejstava u urbanim uslovima. Takođe, grčke kolege su redovni takmičari i gosti na padobranskim višebojima koji se organizuju u Srbiji, a pored njih, pozivu se redovno odazivaju i ruski padobranci, kao i elitni pripadnici iz Bugarske, Rumunije i sa Kipra. Tokom 2014. godine uspešno je organizovana obimna i taktički veoma složena združena vežba „Srem 2014” u realizaciji srpskih elitnih vojnika i pripadnika ruske 106. gardijske vazdušno-desantne divizije iz Tule. Dugogodišnja saradnja ostvaruje se i sa elitnim jedinicama turskih oružanih snaga.

Sa elitnim italijanskim padobranskim pukom Col Moschin u više navrata je organizovana zajednička obuka iz oblasti urbanih dejstava.

[1] U Prvom i Drugom balkanskom ratu.
[2] Srbija je u Prvom svetskom ratu izgubila 62 odsto muškaraca starosti od 18 do 55 godina, 53 odsto je poginulo, a devet odsto su ostali trajni invalidi.
[3] Savezna Republika Jugoslavije predstavljala je federaciju Republike Srbije i Republike Crne Gore, od 27. aprila 1992. godine do februara 2003. godine.
[4] Akronim za Jugoslovensku narodnu armiju.

Tweet

• 72 SPECIJALNA BRIGADA
• SPECIJALNA BRIGADA
• SOKOLOVI
• GRIFONI
• VOJSKA
• VOJSKA SRBIJE
• SPECIJALNE JEDINICE
• 72 BRIGADA ZA SPECIJALNE OPERACIJE

Tekst je autorsko delo urednika sajta. Tekst je u celini zaštićen autorskim pravima. Kopiranje ili preuzimanje na drugi način, bez dozvole urednika, podložno je tužbi.